Concept information
Voorkeursterm
westwerken
Type
-
CHT concept
Heeft breder begrip
heeft nauwer begrip
Alternatieve term
- westwerk
Toelichting
- Westelijk dwarsblok van een belangrijke kerk (meestal een basiliek), zelfstandig massaal bouwdeel. Zeer samengesteld, ook in zijn historie (viii-XIII). Kenmerkend is de torenachtige opbouw met galerijen, dwars voor de volle breedte van de kerk, soms breder. Ook wel aansluitend bij een centraal aangelegd gebouw, zoals de hofkapel van Aken (c. 800). De plattegrond van een westwerk is in hoofdzaak drieledig. Er is een middentravee voor een verhoogd gelegen koor (vaak aan Maria gewijd), al of niet boven een crypt (O.L.V.kerk te Maastricht, c. 1000). Ter weerszijden daarvan vleugels die traptorens zijn of kapellen of portalen bevatten. In het laatste geval worden er nog uitgebouwde traptorens aan toegevoegd. Soms springt een halfronde koorapsis voor het midden van het front uit.Een oorspr. middeningang lijkt met deze dispositie in strijd, maar komt voor, o.a. te Centula, Luik en Xanten. Gewoonlijk wordt het koor dan echter aanmerkelijk hoger aangelegd bij wijze van tribune. Daardoor kan gelijkvloers een gewelfd portaal ontstaan, dat op een crypt lijkt. Hogerop bevat het westwerk in de vleugels aan Michaël en Gabriël gewijde kapellen of zijgalerijen. Latere vertegenwoordigers bevatten bovendien een zaal. Voorb.: St.-Servaas te Maastricht (‘keizerzaal’, c. 1180), Tienen en Nijvel eind XII, Corvey (D) c. 1150. Het gebied waar het westwerk zich het breedst ontplooide, was dat van de Midden-Maas, langs de Midden-Rijn en in Westfalen (o.a. Keulen, Mainz, Trier, Münstereifel, Hildesheim, Münster, Essen, Werden, Minden en Paderborn).In West-Francië (Frankrijk ten westen van Maas en Saône) had het westwerk o.i.v. de orderegels van Cluny een ander karakter. Het was een voorkerk, een soort () narthex of () galilea, enkele traveeën diep. Het werd gebruikt voor de talrijke catechumen, pelgrims en vreemdelingen, opdat dezen de processies in de monnikenkerk niet zouden belemmeren. Hier heeft het westwerk dus een minder torenachtige opbouw (Cluny, St.-Benoît s/L., St.-Philibert in Tournus, XI).Er bestaat over de juiste terminologie verschil van opvatting. Gebruikt worden: westblok en westerblok, westbouw. Wij staan echter westwerk voor, in navolging van het veelvuldig in oude omschrijvingen voorkomende ‘nieuwe werk’ voor het nieuwe of laatst gebouwde deel van een kerk. Daarom voor een afzonderlijk westelijk deel: westwerk. () gereduceerd westwerk.
Auteur
hasConceptStatus
hasSource
URI
https://data.cultureelerfgoed.nl/term/id/cht/c040e6a7-bb92-475c-bbf3-80dfb76b6781
{{label}}
{{#each values }} {{! loop through ConceptPropertyValue objects }}
{{#if prefLabel }}
{{/if}}
{{/each}}
{{#if notation }}{{ notation }} {{/if}}{{ prefLabel }}
{{#ifDifferentLabelLang lang }} ({{ lang }}){{/ifDifferentLabelLang}}
{{#if vocabName }}
{{ vocabName }}
{{/if}}