Skip to main

Cultureel Erfgoed Thesaurus (CHT)

Zoek in woordenlijst

Content taal

Concept information

actoren en organismen > organisatievormen > bouwloodsen

Voorkeursterm

bouwloodsen  

Heeft breder begrip

Alternatieve term

  • bouwloods

Toelichting

  • Een bijzondere m.e. bedrijfsvorm ( (zie) bouwbedrijf), bestaande uit een gemeenschap van steenhouwers, metselaars, beeldhouwers en andere bij de steenbewerking en -verwerking betrokkenen. Onder leiding van een ‘meester van de wercke’ waren zij werkzaam in de steenhouwerswerkplaats van een groot bouwwerk, kerkgebouw of stadhuis (Gent). Daar werd het steenhouwwerk gemaakt, werden de gereedschappen opgeborgen en de (zie) berderen bewaard. Sinds XI vindt men deze gemeenschappen vermeld als ‘schola’, ‘loggia’, ‘loia’ enz.. Een loods (loge, Bauhütte) had een eigen reglement en een eigen jurisdictie. De gezellen trokken van plaats tot plaats, zodat de bezetting zeer wisselend was. Ook de werkmeester was een bij uitstek ambulant man die men nu hier, dan daar ziet opduiken. Als embleem voerde hij de maatstok (spanroede) en de passer. De dagelijkse leiding berustte bij de loodsmeester of (zie) parleerder, die de winkelhaak, het waterpas, de passer en de berderen hanteerde.Vele loodsen hadden in kennis, gebruiken en tradities een uitstraling op andere bouwwerken en hun loodsen. Men kan dat waarnemen in het schetsboek van Villard de Honnecourt (c. 1235), waarin voorbeelden uit o.a. Reims en Lausanne worden getoond. Bijzonderheden van plattegrond en opbouw, vooral ook van maatverhoudingen en welftechniek ( (zie) bouwstelsel), die aan een groep bouwwerken eigen zijn, laten zich verklaren door de invloed van bepaalde loodstradities. Zo zullen eerst Amiens en Soissons en vervolgens Keulen de Utrechtse domloods tot voorbeeld hebben gediend. Keulen was na Straatsburg een belangrijk centrum van het Duitse loodswezen. Vandaar kwam mr. Rutger, die tegen eind XIV in Kampen werkte en verzwagerd was aan de Parlers, die in Keulen, Schwäbisch Gmünd en Praag loodsmeesters waren. Een eigenaardige profilering ( (zie) interpenetratie) van steunberen in Kampen en Gmünd zou daaraan toe te schrijven zijn. Onmiskenbaar is de invloed van de Utrechtse domloods op de bouwtrant van verschillende hoge torens in Nederland (Amersfoort, Rhenen). In Engeland heeft men voor een aantal kerken (tegen 1200) in de bisdommen van Salisbury, Worchester en Hereford een ‘West country school’ ( (zie) bouwschool) kunnen determineren. Engelse bouwmeesters, bijgestaan door Engelse steenhouwers, hadden in XIIb-XIIIa de leiding bij de bouw van de kathedraal van Trondheim (N).XIV was het bloeitijdperk van de loodsen. Hoewel in de Duitse landen in middenXV nog een algemene broederschap van alle loges tot stand kwam, begon de invloed ervan te verminderen. In XVI waren zij ten gevolge van de onenigheden van de Reformatie sterk in verval, zodat zij tenslotte opgingen in de stedelijke gilden. (Haslinghuis)

Contributor

Auteur

hasConceptStatus

hasSource

In andere talen

  • Bauhütte

    Duits

  • lodge

    Engels

  • loge maçonnique

    Frans

URI

https://data.cultureelerfgoed.nl/term/id/cht/a01efc74-1166-4761-8b07-74a38e369480

Download dit concept:

RDF/XML TURTLE JSON-LD Gemaakt 05-10-2016, Gewijzigd 17-03-2017