Concept information
Voorkeursterm
gnomonen
Type
-
CHT concept
Heeft breder begrip
Alternatieve term
- gnomon
Toelichting
- Gnomonen zijn verticale stangen of zuilen waarvan de schaduw op een plat vlak valt, om de hoogte van de zon te bepalen. Het woord vindt zijn oorsprong in het Griekse woord γνομον (gnomon) dat aanwijzer betekent. De lengte en de richting van de schaduw veranderen in de loop van de dag. Een gnomon kan daardoor, als onderdeel van een zonnewijzer, gebruikt worden om de tijd te meten. Bij het meest voorkomende type zonnewijzer, de poolstijlzonnewijzer, heet de schaduwgever, die recht naar het noorden wijst (op het zuidelijke halfrond naar het zuiden), in het Nederlandse taalgebied niet gnomon maar stijl. Wanneer een gnomon als zonnewijzer gebruikt wordt, is niet de volledige schaduw maar alleen de schaduw van zijn top van nut om de datum en het uur aan te wijzen. Hij doet dan dienst als puntzonnewijzer. Daar echter in de loop van het jaar de schaduw van een gnomon op een bepaald uur niet steeds dezelfde richting valt, is een gnomon niet afdoende voor de tijdmeting. (Zonnewijzers in Nederland / J.G. van Cittert-Eymers en M.J. Hagen, Zutphen 1984)
Auteur
hasConceptStatus
URI
https://data.cultureelerfgoed.nl/term/id/cht/61692bfe-485d-4c74-b6fe-17cef9f4ddf4
{{label}}
{{#each values }} {{! loop through ConceptPropertyValue objects }}
{{#if prefLabel }}
{{/if}}
{{/each}}
{{#if notation }}{{ notation }} {{/if}}{{ prefLabel }}
{{#ifDifferentLabelLang lang }} ({{ lang }}){{/ifDifferentLabelLang}}
{{#if vocabName }}
{{ vocabName }}
{{/if}}