Skip to main

Zoek in woordenlijst

Content taal

Concept information

Voorkeursterm

houtwallen  

Type

  • CHT concept

Heeft breder begrip

heeft nauwer begrip

Alternatieve term

  • dykswâl
  • dykswâllen
  • eswa
  • hege diken
  • houtwal
  • wildgraaf
  • wildgraven
  • wildvrede
  • wildwal
  • wildwallen

Toelichting

  • Houtwallen zijn met kreupelhout, hakhout of heesters beplante wallen. Het zijn functionele landschapselementen bedoeld om vee te keren en eventueel geriefhout te oogsten. (Van Dale)

hasObjectTypeCategory

hasConceptStatus

hasLocationSpecification

  • Houtwallen komen voornamelijk voor op de hoger gelegen zandgronden van Oost- en Zuid-Nederland. Het meest gave en fijnmazige houtwallengebied ligt in de Friese wouden, in de buurt van de dorpen Twijzel, Buitenpost en Oostermeer (waar ze hege diken of dykswâlen heten). Maar ook op andere plekken in het land kunnen we nog de fraaie, besloten landschappen van de begroeide wallen tegenkomen: in Overijssel, in de Achterhoek en in delen van Brabant. De houtwallen in Overijssel zijn meestal forse, hoogopgaande elementen in het landschap. De houtwallen in bijvoorbeeld de Gelderse Vallei en de Friese Wouden zijn over het algemeen minder robuust dan die in Overijssel (zeker in Twente). Door de grotere variatie aan bodemtypes vinden we een rijkere flora en fauna in de houtwallen in Oost-Nederland dan die in het noorden van het land.

hasSourceId

  • F103_Tl
  • H114_Tl

hasSpecification

  • Veelal ligt aan beide zijden een greppel, waardoor het wallichaam steile kanten krijgt. Primair zijn houtwallen aangelegd om vee en wild te keren, dus om akkers te beschermen tegen ongewenste eters. Een tweede belangrijke functie van houtwallen is die van eigendomsgrens. We vinden de houtwallen rondom akkercomplexen (waar ze ook wel wildwallen of eswallen worden genoemd) en rondom individuele bouwlandkampen. In de derde plaats waren de houtwallen belangrijk om verstuiving van bodemdeeltjes tegen te gaan. Akkers liggen een deel van het jaar open, zonder gewas om de bodem te beschermen. Bij harde wind kan het dan gebeuren dat de fijne organische bestanddelen van de bodem verstuiven. En in de vierde plaats leverden de houtwallen nuttige producten zoals vruchten en hout.Andere houtwallen komen we tegen aan weerskanten van de vele oude veedriften, de zandwegen die tussen de dorpen en de heidevelden of de graslanden in de lagere delen van het gebied liepen. Maar ook in de maten, de graslanden in de lage delen en de beekdalen van het zandlandschap, liggen tal van houtwallen. Hier hadden ze niet alleen de functie van veekering, maar ook die van slibvang. In het oosten van ons land werd het water vroeger zeer zorgvuldig en uitgekiend beheerd. De beek werd hiervoor vanuit het midden van het dal naar de hogere zijden geleid langs de aan de buitenzijden lopende houtwallen (houtwalbeken). Haaks op de stroomrichting van de beek liggende wallen zorgden voor een compartimentering van het beekdal dat zodoende steeds gedeeltelijk kon worden bevloeid. De houtwallen zorgden ervoor dat het water tot stilstand kwam en de vruchtbare slib kon bezinken. In sommige delen van Oost-Nederland was er zelfs sprake van een dubbel systeem van watergangen, waarbij het zure veenwater gescheiden werd gehouden van het meer voedselrijke water dat voor de bevloeiing van de graslanden werd gebruikt. In de maten droegen de houtwallen, door de verdamping van vocht door de bomen, bovendien bij aan de drooglegging van deze natte terreinen.|Primair zijn houtwallen aangelegd om vee en wild te keren, dus om akkers te beschermen tegen ongewenste eters. Een tweede belangrijke functie van houtwallen is die van eigendomsgrens. We vinden de houtwallen rondom akkercomplexen (waar ze ook wel wildwallen of eswallen worden genoemd) en rondom individuele bouwlandkampen. In de derde plaats waren de houtwallen belangrijk om verstuiving van bodemdeeltjes tegen te gaan. Akkers liggen een deel van het jaar open, zonder gewas om de bodem te beschermen. Bij harde wind kan het dan gebeuren dat de fijne organische bestanddelen van de bodem verstuiven. En in de vierde plaats leverden de houtwallen nuttige producten zoals vruchten en hout. Andere houtwallen komen we tegen aan weerskanten van de vele oude veedriften, de zandwegen die tussen de dorpen en de heidevelden of de graslanden in de lagere delen van het gebied liepen. Maar ook in de maten, de graslanden in de lage delen en de beekdalen van het zandlandschap, liggen tal van houtwallen. Hier hadden ze niet alleen de functie van veekering, maar ook die van slibvang. In het oosten van ons land werd het water vroeger zeer zorgvuldig en uitgekiend beheerd. De beek werd hiervoor vanuit het midden van het dal naar de hogere zijden geleid langs de aan de buitenzijden lopende houtwallen (houtwalbeken). Haaks op de stroomrichting van de beek liggende wallen zorgden voor een compartimentering van het beekdal dat zodoende steeds gedeeltelijk kon worden bevloeid. De houtwallen zorgden ervoor dat het water tot stilstand kwam en de vruchtbare slib kon bezinken. In sommige delen van Oost-Nederland was er zelfs sprake van een dubbel systeem van watergangen, waarbij het zure veenwater gescheiden werd gehouden van het meer voedselrijke water dat voor de bevloeiing van de graslanden werd gebruikt. In de maten droegen de houtwallen, door de verdamping van vocht door de bomen, bovendien bij aan de drooglegging van deze natte terreinen.

URI

https://data.cultureelerfgoed.nl/term/id/cht/38e6eba1-500a-4936-a557-343c1c212f2e

Download dit concept:

RDF/XML TURTLE JSON-LD Gewijzigd 2019-03-22T07:42:17Z Gemaakt 2016-10-24T07:08:09Z2016-10-24T07:08:09Z