Skip to main

Cultural Heritage Thesaurus

Zoek in woordenlijst

Content taal

Concept information

Er is geen term voor dit concept in deze taal.

objects > built environment > landschapselementen (nl) > wielen (landschapselement) (nl)

Voorkeursterm

wielen (landschapselement) (nl)  

Type

  • CHT concept

Heeft breder begrip

Contributor

Auteur

hasConceptStatus

hasImage

hasLocationSpecification

  • Wielen vinden we in die streken waar dijken voorkomen, zoals het rivierengebied en het zeekleigebied. Andere benamingen zijn waai, waal, weel, gat, kolk, braak of brekken. Bij Renkum komt ook de naam wijert voor die elders een andere betekenis heeft, namelijk molenvijver.

hasSource

hasSourceHolder

hasSourceId

  • 326

hasSpecification

  • Wielen zijn al bijna zo oud als de dijken waar ze tegenaan liggen. Er zijn er dus al uit de Middeleeuwen, maar ook in de twintigste eeuw zijn er nog gevormd. Precies weten we het niet, maar er zijn zeker nog enkele honderden wielen in ons landschap herkenbaar. Soms heel groot, soms heel klein. Het grootste wiel van ons land is de Wiel van Bassa in de Diefdijk, op de oude grens van Holland en Gelderland. In 1571 en in 1573 is deze dwarsdijk, die Holland moest beschermen tegen overstromingswater uit de Betuwe, doorgebroken. De Wiel van Bassa is 13 hectare groot en 15 meter diep.Bij een dijkdoorbraak wordt het gat zo diep uitgeschuurd, dat herstel van de dijk op de oude plek meestal niet mogelijk is. De nieuwe dijk wordt daarom om het gat heengelegd. Afhankelijk van de manier waarop dat gebeurt spreken we van binnen- of buitengedijkte wielen. De buitengedijkte wielen zijn meestal weer dichtgeslibd, soms op een drassig stukje weiland na. Vaak is het alleen de kronkel in de dijk die verwijst naar een oude dijkdoorbraak. Binnendijks wielen verlanden maar langzaam en kunnen eeuwenlang zichtbaar blijven.Het materiaal dat bij een dijkdoorbraak wordt uitgeschuurd, wordt achter het gat weer neergelegd. Deze ‘overslaggronden’ hebben een zeer goede structuur en zijnvaak gebruikt om boomgaarden aan te planten.|Wielen zijn al bijna zo oud als de dijken waar ze tegenaan liggen. Er zijn er dus al uit de Middeleeuwen, maar ook in de twintigste eeuw zijn er nog gevormd. Precies weten we het niet, maar er zijn zeker nog enkele honderden wielen in ons landschap herkenbaar. Soms heel groot, soms heel klein. Het grootste wiel van ons land is de Wiel van Bassa in de Diefdijk, op de oude grens van Holland en Gelderland. In 1571 en in 1573 is deze dwarsdijk, die Holland moest beschermen tegen overstromingswater uit de Betuwe, doorgebroken. De Wiel van Bassa is 13 hectare groot en 15 meter diep.Bij een dijkdoorbraak wordt het gat zo diep uitgeschuurd, dat herstel van de dijk op de oude plek meestal niet mogelijk is. De nieuwe dijk wordt daarom om het gat heengelegd. Afhankelijk van de manier waarop dat gebeurt spreken we van binnen- of buitengedijkte wielen. De buitengedijkte wielen zijn meestal weer dichtgeslibd, soms op een drassig stukje weiland na. Vaak is het alleen de kronkel in de dijk die verwijst naar een oude dijkdoorbraak. Binnendijks wielen verlanden maar langzaam en kunnen eeuwenlang zichtbaar blijven.Het materiaal dat bij een dijkdoorbraak wordt uitgeschuurd, wordt achter het gat weer neergelegd. Deze ‘overslaggronden’ hebben een zeer goede structuur en zijnvaak gebruikt om boomgaarden aan te planten.

In andere talen

  • wielen (landschapselement)

    Nederlands

  • braak
  • brek
  • doorbraakgat
  • doorbraakgaten
  • kolk
  • kolken
  • kolkgat
  • kolkgaten
  • waai
  • waaien
  • waaij
  • waaijen
  • weel (landschapselement)
  • weijert
  • welen
  • wiel (landschapselement)

URI

https://data.cultureelerfgoed.nl/term/id/cht/65523a74-4869-46b7-b4c5-5f9b08560e72

Download dit concept:

RDF/XML TURTLE JSON-LD Gewijzigd 2019-03-21T14:02:45Z Gemaakt 2016-11-02T10:05:06Z2016-11-02T10:05:06Z