Skip to main

Cultureel Erfgoed Thesaurus (CHT)

Suche im Vokabular

Sprache der Inhalte

Concept information

In dieser Sprache gibt es keinen Begriff für dieses Konzept.

Objekte > Gebaute Umwelt > landschapselementen (nl) > sprengen (nl)

Bevorzugte Bezeichnung

sprengen (nl)  

Typ

  • CHT concept

Übergeordnetes Konzept

Mitwirkende/r

Ersteller/in

hasConceptStatus

hasImage

hasLocationSpecification

  • Sprengen komen voor in stuwwalgebieden, waar een hoge grondwaterspiegel (vaak schijngrondwaterspiegels, die ontstaan door de aanwezigheid van schuinstaande kleilagen: kleischotten) en relatief steile hellingen voorkomen. Veruit de meeste sprengen liggen op de Veluwe, maar ook in de andere stuwwalgebieden in Midden-Nederland (Utrechtse Heuvelrug, Montferland, Rijk van Nijmegen) en bij Ootmarsum komen ze wel voor. (Thesaurus landschap)

hasSource

hasSourceHolder

hasSpecification

  • De oudste en meeste sprengen zijn aangelegd om watermolens aan te drijven. De eerste zijn waarschijnlijk aangelegd in het begin van de zestiende eeuw. Vooral de groei van de papiernijverheid op de Veluwe leidde van de zestiende tot de achttiende eeuw tot de aanleg van een enorm aantal sprenen. Later werden sprengen ook wel gebruikt voor andere doelen, zoals de waterwerken in tuinen en parken, voor wasserijen en voor de wateraanvoer van het Apeldoorns kanaal. Voor dit laatste doel zijn in de negentiende eeuw nog nieuwe sprengen gegraven. De meeste sprengen waren verbreed en van een beschoeiing voorzien op de plaats waar het water uittreedt: de Sprengkop. De meeste sprengenbeken zijn opgeleid (dat wil zeggen: ze liggen niet in het laagste punt van het beekdal) om voldoende hoogteverschil te creëren voor het aandrijven van een bovenslagmolen. Vooral op de Veluwe bestaan zeer uitgebreide en complexe stelsels van sprengbeken. Tot dit vroegindustriële landschap behoren ook wijerds, dijken (beekwallen), bruggetjes en onderhoudspaden en zelfs aquaducten. (Thesaurus landschap)

In anderen Sprachen

  • sprengen

    Niederländisch

  • sprang
  • sprangen
  • spreng
  • sprengbeek
  • sprengbeken
  • sprengenbeek
  • sprengenbeken

URI

https://data.cultureelerfgoed.nl/term/id/cht/caca76c0-f5d3-45f2-bc67-4b22d1c3b60c

Herunterladen des Konzepts im SKOS Format:

RDF/XML TURTLE JSON-LD Geändert am 2017-03-17T09:06:00Z Erstellt 2016-10-24T07:19:39Z2016-10-24T07:19:39Z